Nominatie Hollands-Ontwerp Award 2014: ‘NIEUW LEVEN IN HET ALOUDE MARIENHAGE’

Anna Oosterhuis
in opdracht van de Gemeente Eindhoven
Masters Building Technology & Architecture, afgestudeerd
Technische Universiteit Eindhoven

Nieuw leven in het aloude Mariënhage
Binnen het religieus erfgoed is een leegloop gaande. Grote monumentale complexen met veel karakter staan leeg en wachten op een nieuwe bestemming. In deze tijd van crisis moet je lef hebben om deze grootse complexen te herontwikkelen. Potentie zit in het karakter en unieke beleving van deze historische ensembles.

Maar hoe pak je in deze tijd van crisis en een veranderende samenleving een gebiedsontwikkeling van deze schaal en met restauratiebehoefte aan? Hoe kan dit gebied met haar rijke geschiedenis behouden blijven maar tegelijkertijd weer betrokken worden bij, en waardevol worden voor de stad Eindhoven?

Case study Mariënhage is hier een voorbeeld van. Dé oudste plek van Eindhoven, met een voormalige kloosterkerk en kloosterinternaat, heeft haar connectie met de stad verloren ondanks de ligging in het hart van de stad.

Duurzaamheid is meer dan energiebesparingsmiddelen of betere materiaalkeuze. ‘Nieuwe duurzaamheid via herbestemming van Mariënhage’ zit in het succes wat voort komt uit de geest van de plek. Via het openen van de potentie en vervolgens verbinden met de specifieke behoefte van de stad, wordt dit bereikt.
Het gaat om het creëren van meerwaarde door uit te gaan van de kwaliteit van het bestaande en op de juiste plekken zorgvuldige extracties te maken. Het gesloten complex wordt fysiek geopend en er ontstaan automatisch publieke doorgangen in het gebied. Een extra laag ‘verleidingsroutes’ vervaagt de grenzen tussen privé en collectief, passend bij de transformatie van een individuele naar collectieve samenleving. De samenleving die elkaar in de verstedelijking uit het oog is verloren maar door de crisis het inzicht heeft verkregen dat er alleen door samen te werken meerwaarde gecreëerd kan worden. In de overlap worden ontmoetingen geaccommodeerd tussen bezoekers, huurders, kunst, cultuur, erfgoed en de aangrenzende functies.

Toevoegingen zijn nodig om nu en in de toekomst te kunnen functioneren en zo behoud van het monument te waarborgen. Het ontworpen plintconcept is een energiebesparende totaaloplossing waar in één element zowel de isolatieschil, leidingen en verwarming ondergebracht zijn. Centraal staat het inbouwen van flexibiliteit en reversibiliteit wat gebruik voor verschillende gebruikers in de toekomst borgt.
Het plintconcept is architectonisch geïntegreerd in het ontwerp en vormgegeven als meubel in het bestaande; en in tegenstelling tot traditionele renovatieoplossingen verdwijnen karakteristieke elementen niet achter een achterzetwand. Ter plaatse van de nissen transformeert deze in een zitmeubel en geeft zicht op de authentieke plafondelementen tussen de nieuwe en oude schil. Hoewel het maatwerk betreft zijn veel delen prefab om kwaliteit en materiaalreductie na te streven.

Met dit plan wordt Mariënhage met haar oude “soul” nieuw leven ingeblazen (1).
Een multifunctionele invulling die matcht met de behoefte vanuit de stad. Levendigheid, ontmoetingen en beleving van het erfgoed blijven geborgd door zorgvuldige extracties en door toevoeging van comfort zonder afbreuk te doen aan de zichtbaarheid van karakteristieke elementen.

Bronnen/wijzigingen
(1) Dit afstudeeronderzoek maakt momenteel onderdeel uit van het haalbaarheidsonderzoek naar de herontwikkeling van Mariënhage.