Auteursarchief: martinliebregts

Aanpak schil heeft consequenties voor casco

De kwaliteitsaanpassing van de woningen uit de periode 1945-1975

De woningbouw van 1945-1975

De aanpak van de woningen uit de periode 1945-1975 staat hoog op de agenda. Er zijn allerlei argumenten te noemen, om de woningen onder handen te nemen. Het comfort is gebrekkig, onderhoudstechnisch schort er wat aan, de uitrusting is vaak gedateerd, het binnenmilieu voldoet niet aan de huidige eisen, ze ogen vaak sober, vooral door de wijze van onderhoud van de afgelopen decennia, en energetisch verdienen ze een opwaardering. Het resultaat is nu dat er aandachtig gezocht wordt om de schil van de woning op grote schaal aan te pakken (gevel, dak, eventueel begane grondvloer) in combinatie met de woninginstallatie. De aanpassing van de keuken, douche, toilet heeft vaak zijn eigen cyclus van aanpassing in de tijd (al of niet vraaggestuurd).
Door de focus op een beperkt deel van de woning te leggen, bestaat het risico dat de samenhang verstoort wordt, of dat elementaire kwaliteitsverbeteringen voor decennia geblokkeerd worden.

Verder lezen

De industrialisatie van de bouw, een honderdjarig ideaalbeeld

In de afgelopen eeuw is de industrialisatie van de bouw een steeds terugkerend onderwerp geweest. In de periode na de Eerste Wereldoorlog, met de opkomst van de sociale woningbouw en de sterke uitbreiding van de steden, zijn de eerste grote bewegingen waar te nemen. Het Bauhaus met Hannes Meyer en Walter Gropius zijn hier de exponenten (1). Maar ook in Nederland bemoeiden architecten en bouwers zich met de vernieuwing van het bouwen, met oog voor de prefabricage. In de naoorlogse periode nam de industrialisatie van de woningbouw, met de komst van systeemwoningen, een grote vlucht. Er is eigenlijk voortdurend een zoektocht naar industriële fabrikanten (van onderdelen), waarbij de productie zich richt op een markt en niet op een opdracht. En nu, in de eenentwintigste eeuw, staat het opnieuw op de agenda. Maar het onderwerp verschuift in de loop der tijd van goedkoop naar meer individualiteit en aanpasbaarheid.

Verder lezen

De eenvoud van de woningaanpassing

 denken in componenten en aanpassingsstrategieën

De woningvoorraad is meer dan een getal

Het wordt tijd dat opnieuw de eenvoud van de kwaliteitsaanpassing van woningen en gebouwen wordt vastgesteld. Door de introductie van allerlei nieuwe begrippen en ambities, wordt vergeten waar het in de praktijk in essentie om gaat: het verbeteren van de bestaande kwaliteit voor een bewoner. Er wordt vergeten dat een groot deel van het aanbod al bestaat, maar nog onvoldoende is aangepast aan de veranderende eisen in de tijd. En wie denkt dat ‘het aanbod’ nog ontwikkeld moet worden, begrijpt de opbouw en de eigenheid van de bestaande woningvoorraad niet. Er bestaat niet één woningtype, één bouwer, één vorm van onderhoud in de tijd en zeker niet één bewoner. Toch is het goed op zoek te gaan naar de eenvoud van de woningaanpassing door de opgave meer begripsmatig te duiden (1).
De woningvoorraad, en de behoefte aan aanpassing, is meer dan een getal. Als je alleen al stilstaat bij de verschillende eigendomsvormen en de spreiding in bouwjaar, is het duidelijk dat de geschiedenis van een woning hierdoor een flinke stempel drukt op de kwaliteit en op de behoefte aan onderhoud en aanpassing. En eigendom is geen starre, voor altijd gegeven grootheid (2).

Verder lezen

Hoge waardering voor de Poorters van Montfoort

Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen

Een score die vermeld mag worden
In de afgelopen maand is er een enquête gehouden onder de bezoekers van de Poorters van Montfoort (1), het pilotproject van Active House (2). De geënquêteerden bestaan uit mensen uit het vak: opdrachtgevers, adviseurs en bouwers. Allereerst is aan de betrokkenen gevraagd, hoe ze een negental kwaliteitsaspecten van Active House waarderen, als ze dit afzetten tegen de huidige praktijk van de (Nederlandse) renovatie. Als uitgangspunt was aangenomen, dat deze praktijk gemiddeld een zeven scoort (ruim voldoende). Op alle aspecten wordt in deze enquête beduidend hoog gescoord dan nu gangbaar is. Gemiddeld is de waardering 8,3 tegen 7,0. Alle reden om de pilot in eerste instantie als succesvol te beschouwen. De waardering voor de kwaliteit is er breed aanwezig en de eerste stap voor een vervolg is hiermee gezet.

Verder lezen

HET NATLAB VAN DE WONINGBOUW

Het gebrek aan gezamenlijk onderzoek

Als de bouw zich ergens door onderscheidt, dan is dat door het structurele gebrek aan ‘onderzoek en ontwikkeling’. Voor zover er iets gebeurt, is het bescheiden en is er vaak sprake van conjuncturele impulsen. Eén van de onzekerheden is de grote versnipperde markt, wat nog extra geldt voor de bestaande woningbouw. Tot de inzet van de liberalisatie begin jaren negentig van de vorige eeuw was er minimaal van overheidswege en van landelijke koepels van corporaties sprake van een gezamenlijke inzet, om via onderzoek de sector van de sociale woningbouw verder te ontwikkelen. Vanaf die tijd is het bijna stil geworden en is er slechts sprake van incidenten. De versplintering is nog extra versterkt door verdergaande autonomie van de corporaties. Niet alleen het aanbod bestaat uit zeer veel spelers, ook de vraagkant vertoont nu hetzelfde karakter. Wat overblijft van beide zijden is vaak belangenbehartiging voor de korte termijn.

Toegevoegde waarde partijen (1)

Verder lezen

Nieuwe Allianties in de (ver)bouw

Door: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Aanbod op maat

Al jaren besteden we met elkaar veel energie aan technische oplossingen die voor 80 à 90 procent hetzelfde zijn. We zijn gewend om op projectniveau de ogenschijnlijk unieke oplossing te bedenken. En dit heeft tot gevolg dat veel energie verloren gaat en juist de bijzonderheid van een project, zowel qua vraag als techniek, te weinig aandacht krijgt. Om dit proces te verbeteren richt de LEAN-aanpak zich niet alleen op de uitvoering, maar ook op het planproces. Als we dit in de praktijk oppakken, stappen we met elkaar in de traditie van de keuzeplannen uit de jaren zestig van de vorige eeuw (1).

Aanbod op maat veronderstelt dat die onderdelen van de oplossing die algemeen zijn en niet direct iets zeggen over de gebruiksprestaties gestandaardiseerd worden. Vervolgens worden al vooraf bedachte opties ontwikkeld, die voor een groot deel de ruimte voor maatwerk zullen invullen.

BouwhulpGroep - Overzicht dummies Allianties_1000px

Verder lezen

Overpeinzing: de woningbouw in kaart brengen is meer dan data verzamelen

Overschrijven of overtekenen is niet voldoende

Tot medio de vijftiende eeuw was bijna de enige mogelijkheid om schriftelijke informatie te verspreiden door het over te schrijven (kopiëren). De boekdrukkunst heeft hier een geweldige versnelling aan gegeven. En nu zijn we beland in de digitale wereld waarbij de omvang van de informatie en de uitwisseling ervan exceptioneel is toegenomen. Er komt steeds meer informatie ter beschikking en de kunst is om de informatie goed te managen en zo extra inzicht te krijgen (1).
In de (woning)bouw zijn de ontwikkelingen nog zeer bescheiden als het om digitalisering en koppeling van alle informatie gaat. Dit geldt zeker voor de bestaande bouw, waar 80 tot 90 procent van de informatie uit het verleden stamt (de bouw, het onderhoud, de aanpassingen in de tijd en het gebruik).

Boekverkopen in de VS (2)

Verder lezen

Een idee: de woningbouw in kaart brengen

De Google Maps van de bestaande bouw

De geschiedenis van de cartografie laat zien dat we in de afgelopen honderden, duizenden jaren veel van de geografische opbouw geleerd hebben door voortdurend verder te gaan met de kennis die door andere gedocumenteerd is (1). Op dit moment zijn we in staat ons te bewegen in elk werelddeel, land of stad zonder dat we op elke hoek de weg moeten vragen. Of het nu om de navigatiesystemen gaat of om Google Maps, in alle gevallen staat ons kennis ter beschikking die door duizenden of miljoenen mensen is verzameld, gedocumenteerd en op eenduidige wijze is te raadplegen. Voor de woningbouw in Nederland is dit ook een aardige ambitie om met elkaar te formuleren. De huidige stroom van informatie biedt nieuwe mogelijkheden. En de resultaten van de informatiedelingen en verwerkingen kunnen tot totaal onverwachte inzichten of bevindingen leiden. Bijvoorbeeld de koppeling van de lengte- en breedtegraden van de Facebook gebruikers leidde tot een gedetailleerde wereldkaart.

PTOCEMAEUS’ wereldkaart, hertekend in de 15e eeuw

Verder lezen

Woningvoorraad, uniformiteit in verscheidenheid

Woningtype verbijzonderd door bouwjaarklasse

De circa 7,3 miljoen woningen in Nederland kennen een grote overeenkomst door het beperkt aantal woningtypen dat in een korte periode in een hoog tempo gerealiseerd is. Meer dan 80 procent dateert van na 1945. En de woningen van voor 1945 zijn veelal in de afgelopen dertig jaar aangepast aan de eisen van de tijd en komen zo dichter bij de andere woningen uit de latere bouwperiode te liggen, omdat slechts een beperkt deel van de oorspronkelijke woning is overgebleven.
Theoretisch zijn zeven basistypen te onderscheiden, die bepaald worden door de schakeling van de woningen onderling en de ontsluiting van de woongebouwen (1):

  •  Vrijstaande woning
  •  Twee-onder-een-kapwoning
  •  Rijtjeswoning
  •  Maisonnettewoning
  •  Galerijwoning
  •  Portieketagewoning
  •  Overige flatwoning.

Verder lezen

Overpeinzing: selecteren op kwaliteit en kosten en de ruimte in het plan

Door: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Ruimte in het plan en waarderingsaspecten

Als een plan volledig vastgelegd is in bestek en tekeningen is de inbreng van de aanbieder/bouwer slechts beperkt ten aanzien van de specificatie en technische vertaling ervan. Het gaat dan om optimalisatie van vooral service en dienstverlening tijdens het uitvoeringsproces en erna, die het kwalitatieve onderscheid moet bepalen tussen de verschillende aanbieders tijdens de selectie. Als de techniek of de technische oplossing niet is vastgelegd en alleen het programma is geformuleerd, kunnen ogenschijnlijk gelijksoortige aanbiedingen 20 à 25 procent verschillen door keuze in materialen en bescheiden karakter van de oplossing. Het is daarom van belang de prijs niet in alle situaties op gelijke wijze een rol te laten spelen in de waardering en de selectie van de aanbieders. Schematisch gesproken kan selectie op drie niveau van (technische) gedetailleerdheid plaatsvinden:

  • Programma van eisen
  • Globale werkomschrijving
  • Bestek en tekeningen.