Tagarchief: Manifest Renovatievisie 2050

SMART kan mooi en duurzaam zijn

Door: Yuri van Bergen en Jelle Persoon

De aandacht voor de bestaande bouw staat niet meer ter discussie. De vraag is nu echter hoe het accomoderend vermogen van onze voorraad benut kan worden. Hiervoor moet er een open blik zijn voor de vraag en de wil om een passend aanbod te ontwikkelen.
Kijkend naar de vraag zien we vijf thema’s (1) die de vraag typeren:

  1. Keuzemogelijkheid voor de individuele bewoner. Er moet weer ruimte komen om van je woning te houden. De bewoner staat centraal.
  2. Eigentijds comfort met duurzame energie.  Niet de techniek maar het gebruik bepaalt de oplossing van energieneutraliteit.
  3. Ruimte voor passend onderhoud en aanpassingen in de tijd. Bij de keuze van de techniek zijn eisen ten aanzien van het demontabele karakter en flexibiliteit de leidraad. Alleen op deze wijze krijgt hergebruik betekenis.
  4. Wonen krijgt weer een ‘eigen’ gezicht met uitstraling. De woning mag weer gezien worden, met respect voor het bestaande. Schoonheid komt terug in de dagelijkse wereld.
  5. Niet stapelen, maar integreren maakt het betaalbaar. Niet de afzonderlijke materialen bepalen de kwaliteit, maar het samenspel ervan. Juist de integratie van producten en processen zorgen ervoor dat de kosten-kwaliteitsverhouding verbeterd wordt.

De renovatiepraktijk laat zien dat er een sterke neiging is om één dimensionale oplossing te bieden. Energie en duurzaamheid zijn bij uitstek de thema’s die zo’n eenvoudig dimensie vormen (2). Met Active house is een poging neergezet om vanuit meer invalshoeken het aanbod te bepalen. Zo worden niet alleen mogelijkheden om energie te besparen SMART benut maar ook het beeld en de individuele woonwensen krijgen aandacht. Het is niet alleen smart maar ook mooi en houdt rekening met de bewoners.

Verder lezen

SMARTRENOVATIE 1.0 de introductie van een duurzaam renovatieconcept als motor voor innovatie

Auteurs: Yuri van Bergen en Martin Liebregts

Van E’novatie naar Smartrenovatie

Al tientallen jaren is de BouwhulpGroep actief op het terrein van renovatie, energiebesparing en duurzaamheid. Zo was ze als coördinator nauw betrokken bij het E’novatieprogramma in de periode 1988 tot 1992 en recent als adviseur en architect bij Active House.
Ondertussen zijn op allerlei deelterreinen – zoals ‘De serie van één’, Alliantie Dak+ met Panzer, Alliantie Gevel+ met SMILE – in samenwerking met marktpartijen oplossingen ontwikkeld, die de nieuwe manier van renoveren mogelijk maken, met respect voor de wensen van de huidige bewoner en met oog voor een duurzame toekomst. Het concept heeft de naam gekregen ‘Smartrenovatie 1.0’, omdat dit product zich in de tijd voortdurend zal ontwikkelen en morgen bij wijze van spreken weer aangepast wordt. De publicatie over ‘Smartrenovatie 1.0’ zal plaatsvinden in september 2012. De komende drie maanden zullen benut worden om tot een goede afstemming met de marktpartijen te komen.

Verder lezen

500.000 warmtepompen in 2020

door: Haico van Nunen

Dat is het doel dat het Nederlands Platform Warmtepompen zich heeft gesteld. Op 14 maart 2012 was het nationaal congres warmtepompen. Met negen lezingen zijn tal van benaderingen getoond voor warmtepompen en op welke wijze de toepassing van warmtepompen gemeengoed kan worden. Een van de lezingen ‘warmtepompen integraal onderdeel renovatievisie 2050’ [0,9 Mb], ging in op de kansen binnen de renovatie.

Verder lezen

Het nieuwe renovatieaanbod: tussen kringloopdenken en productinnovatie

Auteur: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Kringloopdenken richt zich op het streven om de kwaliteitsaanpassing van de bestaande woningvoorraad uit te voeren met een zo gering mogelijke milieubelasting en zoveel mogelijk hergebruik van materialen. Juist dit onderscheidt de renovatie structureel van de vervangende nieuwbouw. Het gaat dan dus om optimaal de mogelijkheden van de bestaande voorraad te benutten.
In de huidige markt van het renovatieaanbod van bouwbedrijven spelen de volgende thema’s rond het kringloopdenken in de visies een rol:

  • Reductie van verspilling: minder faalkosten door integratie van de processen van de diverse partijen.
  • Meer prefabricage en denken in montage en demontage.
  • Reductie van de verkeersbeweging bij verbouwen.
  • Continuïteit bij de kwaliteitsinstandhouding in de tijd.
  • Meer oog voor het gebruik, de vraag en de sociale duurzaamheid.

En natuurlijk krijgen energiebesparing en reductie op de exploitatiekosten een belangrijke rol toegewezen, maar die worden verwoord door nadruk te leggen op de continuïteit in de tijd. (total cost ownership)
Op zich niets schokkends op het eerste gezicht. Maar als dit de opgave voor de kwaliteitsaanpassing van de voorraad is, dan is er de komende periode sprake van een aardverschuiving. Het denken over de opgave verandert er structureel mee. Totaal nieuwe oplossingen staan ons te wachten.
In dit artikel wordt de praktijk ten aanzien van Slim&Snel, Integraal en Betaalbaar nader belicht en van commentaar voorzien. Gepoogd wordt zo contouren voor een toekomstig duurzaam renovatieaanbod te schetsen. De inhoud is mede gebaseerd op wat een twintigtal bouwbedrijven hebben geformuleerd als specificaties van hun vernieuwd aanbod. (1)

Verder lezen

Actiefhuis morgen gangbaar (2): de Toyota Prius als metafoor

Door: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

De afgelopen vijftig jaar hebben zich grote veranderingen voorgedaan in het energiegebruik in de woning. In principe werd er geleefd met de cyclus van de dag en van de seizoenen. In de jaren vijftig gingen de bewoners relatief vroeg naar bed. Veelal als de duisternis intrad. En voor zover er ’s avonds geleefd werd, betrof het veelal één vertrek met verlichting en verwarming. Het aantal elektrische apparaten bestond uit niet meer dan een eenvoudige wasmachine, een stofzuiger, een strijkijzer, een radio en, ingeval van het ontbreken van gas, een elektrisch fornuis. Het elektrisch fornuis werd tijdens het stookseizoen ingeruild voor de plattebuiskachel in de woonkeuken. Het elektraverbruik lag beneden de 500 kWh en de verwarming, uitgedrukt in kWh, bedroeg ook minder dan 2.000 kWh. In totaal ging het om zo’n 2.500 kWh equivalent. Nu, vijftig jaar later, is dit meer dan verdrievoudigd, ondanks allerlei energiebesparende maatregelen.

Verder lezen

Smile doet de gevel glimlachen

door: Martin Liebregts en Yuri van bergen

De soberheid van drie miljoen
Drie decennia lang – van 1960 tot 1990 – is aan de uitstraling en het beeld van de woningbouw weinig aandacht besteed. In die periode zijn er 3,4 miljoen woningen gebouwd, waarvan 45 procent in opdracht van de voorraad eengezinswoningen. Beperken we ons tot alleen de sociale huursector, dan is ca. 50 procent eengezinswoningen (ofwel 0,7 à 0,8 miljoen woningen). Kenmerkend voor deze woningen is een grote mate van soberheid in materiaalgebruik en detaillering. Het moet de opgave zijn om deze woningen, met respect voor het bestaande, een gezicht te geven dat duurzaam is. En aan alle eisen voor de lange toekomst voldoet.

Het woord gevel is afgeleid van het Griekse woord KEPHALE, wat hoofd betekent. In de synoniemen voor het woord gevel komt het aspect van presentatie duidelijk naar voren: gezicht, front, voorkant etc. Je probeert met de gevel alles te zeggen.

Op de markt is er geen aanbod dat de gevel als totaal beschouwt. Nog steeds gaat het in de dagelijkse praktijk om ‘losse’ onderdelen: stenen, kozijnen, luifel etc. Maar juist de samenhang van het totaal bepaalt het beeld. Het ligt in de bedoeling om een gevel als systeem met diverse marktpartijen te ontwikkelen. Een aanbod dat rekening houdt met diverse aspecten van de gevel en optimale
ruimte laat voor de keuze op projectniveau.

Verder lezen

Negen verhalen over het dak

Door: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Het dak en de zolder vormen bij uitstek de elementen van een woning die zich lenen voor meerdere verhalen. Oorspronkelijk ontworpen als loze ruimte, heeft het in de afgelopen eeuw een veelzijdige ontwikkeling doorgemaakt. Het dak en de erbij behorende ruimte hebben een structurele bijdrage geleverd aan het wonen en de beleving ervan. De vaak verborgen zolders worden steeds meer een belangrijk onderdeel van de totale woonbeleving.

Deze gedachte heeft zeven marktpartijen ertoe gebracht een samenwerking aan te gaan in de vorm van de Alliantie Dak+ om een nieuw aanbod te brengen. Een aanbod diep project overstijgend is, een betere kosten kwaliteitverhouding bezit, minder overlast geeft en meer keuzemogelijkheden in zich draagt. En wonen een nieuwe toekomst geeft.

Verder lezen

de renovatieconcepten, de basis voor een beter aanbod

Auteurs: Martin Liebregts en Jelle Persoon

De tijd is rijp

De afgelopen twintig jaar zijn er met de regelmaat van de klok renovatieconcepten ontwikkeld, waarbij BouwhulpGroep betrokken was. Maar in al die tijd was de tijd niet rijp om het ook effectief te maken. De maatschappelijke partijen hadden er geen ogen en oren voor en dus bleef het bij papier. De belangrijkste aanjager voor de ontwikkeling van de concepten was de ervaring met het E’novatie programma, dat zich afspeelde in de periode 1989 tot en met 1993. In dit programma zijn 21 voorbeeldprojecten van naoorlogse renovaties gerealiseerd, waarbij tevens aandacht was voor energie en (binnen-)milieu. Dit vijftigjarige programma was uniek, omdat het zo intensief begeleid werd met standaardisatie van de afweging. Uitgebreide metingen van de fysieke kwaliteit; uitvoeringsbeoordelingen en beoordeling door de bewoners. Tegelijkertijd is deze kennis uit dit programma uitgebreid verspreid. Maar medio jaren negentig verdween de aandacht voor deze gegevens, omdat iedereen naar de nieuwbouw zat te staren. Het is nu even zinvol om de initiatieven van de afgelopen twintig jaren nog eens op een rij te zetten voor zover het renovatieconcepten betreft. En vervolgens vooruit te kijken naar de toekomst, wat een zinvolle weg is.

Twintig jaar renovatieconcepten

Zoals gezegd is er in de afgelopen twintig jaar voortdurend gepoogd om projectoverschrijdende oplossingen voor de aanpak van de bestaande voorraad te bedenken. Al deze ideeën en voorstellen waren veelal ingebed in duurzame benadering van de woningvoorraad: oog voor energie en milieu met aandacht voor comfort om zo de levensduur te verlengen.
Als we terugkijken in de tijd zijn de volgende concepten of perioden te onderscheiden, waarbij de BouwhulpGroep betrokken is geweest of deels de ontwikkeling geïnitieerd heeft. Vanwege deze betrokkenheid is ook preciezer aan te geven waarom het initiatief een beperkte reikwijdte had en wat de mogelijke conclusies zijn voor de toekomst.

Verder lezen

RENOVATIECONCEPTEN BINNEN BEREIK, tussen procesoptimalisatie en productinnovatie

Auteurs: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Nieuwe verbanden, nieuwe gezichtspunten

De internationale bouwbeurs van februari 2011 in Utrecht heeft de vragen op de renovatiemarkt nieuw perspectief geboden. Diverse nieuwe renovatieconcepten zijn op de beurs of tijdens studiebijeenkomsten aan de bezoekers gepresenteerd. Een vijftal zullen in dit artikel nader beschouwd worden, omdat we als auteurs erbij betrokken zijn. En alle betrokkenen deel uitmaken van het netwerk ‘Conceptueel Bouwen’. Dit platform heeft ervoor gezorgd dat marktpartijen elkaar gevonden hebben bij het zoeken naar innovatieve oplossingen, zowel qua proces als product. In die zin leven we op dit moment in een spannende transformatieperiode, waarbij dingen mogelijk zijn die tien jaar geleden nog tot de onmogelijkheid behoorden. Juist de samenwerking vanuit verschillende posities levert totaal nieuwe gezichtspunten op.

De ontwikkelingen in wonen, vrije tijd en mobiliteit over de periode 1900-2000

Verder lezen

Manifest, renovatievisie 2050

Woensdag 9 februari tussen 16:00 – 17:00 vindt de perslancering van de Coalitie Bestaande Woningbouw plaats met de overhandiging van het eerste exemplaar ‘Manifest, Renovatievisie 2050’. En meld u hier aan…

Natuurlijk kunnen we niet echt veertig jaar vooruit kijken. De titel ‘RENOVATIEVISIE 2050’ suggereert dan ook geen voorspelling of een kijk in de glazen bol. Het is meer een verwijzing naar de toekomst, als Nederland qua bebouwing voor 90 procent gebaseerd is op wat er tot nu toe gebouwd is. Alleen de kwaliteit zal op uiteenlopende onderdelen anders zijn door de aanpassingen in de tijd.
Het manifest moet het startpunt gaan vormen voor de visieontwikkeling, de innovatie en de vernieuwde praktijk van kwaliteitsaanpassing. Daarom wordt de horizon bijna twee generaties verder gelegd. De ondertitel luidt niet voor niets ‘de basis voor product- en procesinnovatie in de bestaande woningbouw’. Er zal in allerlei nieuwe samenwerkingsverbanden gezocht moeten worden naar de ‘nieuwe’ oplossingen, die ‘levensduur-proof’ zijn. Het ‘levensduurdenken’ vormt het terugkerend onderwerp in het manifest.

Verder lezen