Tagarchief: Duurzaam

het dak van een actief huis

Samenstelling: Martin Liebregts en Yuri van Bergen

Duurzaamheid wordt steeds grijpbaarder. Nieuwe benaderingen en oplossingen overstijgen het rekenwerk. In dit artikel laten we zien wat belangrijke variabelen voor duurzaam wonen zijn en welke deeloplossingen er op de markt verschijnen voor de verschillende componenten. Dit artikel is de eerste in de serie en gaat over het dak. Betoogd en geïllustreerd wordt, dat we met elkaar moeten zoeken naar oplossingen voor een ‘actief’ huis of de ruimte moeten benutten om energie op te wekken.

De variabelen van duurzaamheid

Tot nu toe is duurzaamheid nog te veel het terrein van rekenen. Vele mensen rekenen, maar nog te weinig is er bekend hoe al dat rekenwerk zich verhoudt tot de dagelijkse praktijk. Moeten we zorgvuldig omgaan met onze gebouwen, is het A-label van elk huishoudelijk apparaat prioriteit nummer één, of is het nodig om meer flexibel te bouwen, zodat een gebouw zich gemakkelijk aan een veranderende vraag kan aanpassen? Eigenlijk zijn we op zoek met elkaar naar duurzaamheidcriteria, die een leidraad bij het dagelijks handelen kunnen zijn. ‘Cradle to Cradle’ is wat dat betreft te algemeen en misschien ook wel te vaag. Misschien is de slogan ‘verspillen is zinloos’ een even hanteerbaar begrip en zo oud als de mensheid bestaat.

Als we dan toch gaan rekenen, gaat het meer om de eenvoud dan om het rekenen tot ver achter de komma. Op basis van de huidige berekeningsmethoden van de effecten op het milieu zou de volgende prioriteitenlijst voor de verschillende variabelen kunnen worden samengesteld (op volgorde van de belasting van het milieu) (2):

  • Consumptief elektraverbruik: Bovenaan de lijst staat het zorgvuldig omgaan met elektraverbruik van individuele consumptie. Dit aspect kan, naast minder of energiezuinigere apparaten, het beste bestreden worden door ook op woning- of buurtniveau duurzame energie op te wekken.
  • Instandhouding respectievelijk aanpassing van woningen: De basis wordt gelegd in goede ruimtelijke woningen, die op eenvoudige wijze aan de veranderende eisen van gebruik aangepast kunnen worden.
  • Het bouwen van woningen: Evenals bij slopen is de levensduur van woningen de sleutel voor de reductie van milieubelasting. In dit geval begint duurzaamheid bij een kwaliteit die de mode van de dag overleeft. De levensduur houdt verband met de uitstraling die gericht is op de lange termijn (tijdloos).
  • Het slopen van woningen: Het slopen hangt nauw samen met het bouwen. In principe is het één aspect, waar begin en eind bij elkaar komen. Echte aandacht verdient hier de recycling, zodat de belasting gereduceerd wordt. Dit aspect komt het dichtst bij het thema van ‘Cradle to Cradle’. Meer begrip voor demontabel bouwen is hier op zijn plaats.
  • Het verwarmen van de woning: Dit staat voortdurend op nummer één op de agenda. Misschien is het wel de reden dat we dit aspect het gemakkelijkst kunnen reduceren tot ‘nul’.

In de figuur ‘Milieubelasting’ wordt in milieupunten weergegeven wat het bouwen, gebruik/wonen en slopen van de woning, met al de daarbij behorende apparatuur, qua belasting betekent. Duidelijk zichtbaar is de substantiële bijdrage in het consumptief gebruik. Een grote reductie is te realiseren door gebruik te maken van duurzame energie, in dit voorbeeld PV-cellen en zonneboilers, met een totale reductie van meer dan 1/3 milieupunten. Voor het bouwen, in stand houden en slopen van de woning is de levensduur cruciaal, in dit geval 120 jaar. In dit opzicht kan het dak een essentiële rol gaan spelen voor de toekomst van duurzaam wonen en overvleugelt zo elke discussie een pondje meer of minder energiebesparing.

Voorbeeld van een nieuwe concept “Solar Prism” (3)

Gebouwen verbruiken wereldwijd ongeveer 40% van alle opgewekte energie. Om de uitstoot van CO2 we-reldwijd te reduceren, is het belangrijk het totale energieverbruik van de bestaande gebouwvoorraad terug te dringen. Om deze uitdaging aan te gaan, zonder in te leveren op onze comfortabele levensstijl, is een nieuw modulair renovatieconcept ontwikkeld. Met het concept “Solar Prism” kunnen bestaande gebouwen met een hellend dak op een duurzame manier worden gerenoveerd.

Het concept “Solar Prism” bestaat uit drie hoofdelementen. Oppervlakken die zonne-energie opwekken, technologie voor energie- en klimaatbeheersing en het prisma als interface. Deze combinatie vormt de basis om optimaal duurzaam te renoveren en een bouwontwerp te realiseren, waarin de behoefte aan daglicht, warmtebeheersing en ventilatie met elkaar in evenwicht zijn. Het concept heeft als doel duurzaam renoveren te vereenvoudigen en een positieve bijdrage te leveren aan de mondiale milieuvraag.

Door het unieke ontwerp volgens de principes van Actief Huis ontstaat bij de opbouw een ideale balans tus-sen energieontwerp, binnenklimaat en de omgeving, waarbij het wooncomfort en de gezondheid van de bewoners centraal staat. Bestaande gebouwen kunnen energieproducerend worden gemaakt door het opwekken van duurzame energie, een verbeterd binnenklimaat met natuurlijke ventilatie, daglicht en warmte recyclende achtergrondventilatie, met als resultaat een reductie van de CO2-uitstoot. Door optimaal gebruik te maken van daglicht en passieve zonne-energie wordt tevens energie bespaard. Door de modulaire op-bouw kan worden ingespeeld op de specifieke behoeften van individuele gezinnen en kunnen technologieën en oppervlakken worden opgewaardeerd, zodat ook in veranderende behoeftes in de toekomst kan worden voorzien.

Energie onder dak

De opvatting dat de woningvoorraad een substantiële kwaliteitsaanpassing behoeft, wordt breed gedragen. Hierbij gaat het niet alleen om technische kwaliteit, maar juist vooral ook om woonkwaliteit, en ook om kwaliteiten, die voortkomen uit maatschappelijke ontwikkelingen, zoals duurzaamheid en energiezuinigheid. Echter in de huidige praktijk ligt de nadruk op planmatig onderhoud. Bijna de helft van alle financiële middelen wordt hieraan besteed. Renovaties hebben meer een incidenteel karakter.

Het componentdenken geeft de mogelijkheid om aansluitend op de huidige praktijk extra kwaliteit toe te voegen. Componenten zoals daken, gevels, installaties, douche/toilet/keuken staan centraal in de huidige aanpak. Het componentdenken houdt in dat zowel bij de vraag als bij het aanbod de componenten afzonderlijk worden beschouwd in hun mogelijkheden, om extra kwaliteit aan de woning toe te voegen. Pakt men bijvoorbeeld het dak aan, dan kan men relatief eenvoudig door extra dakisolatie en het vernieuwen van de installatie op zolder twee energielabels opschuiven. Door het toevoegen van een dakkapel kan men ook nog de bruikbaarheid van de woning vergroten. Op een dergelijke manier worden de mogelijkheden om kwaliteit toe te voegen ook bij planmatig onderhoud vergroot. Wanneer ook het aanbod zich gaat richten op deze vraag en componenten gaat ontwikkelen, die breed en projectoverschrijdend toepasbaar zijn, begint er echt wat te veranderen. De klant kan dan centraler komen te staan en de kwaliteitssprong wordt dan, zij het met kleine tussensprongetjes, ingezet.
De renovatie van het dak biedt de mogelijkheid om woonruimte in combinatie met verbetering van de energielabel (met minaal twee labels) en om duurzame energie een plaats te geven. Nieuwe installaties kunnen onder en op het dak geplaatst worden en esthetisch volledig geïntegreerd (warmtepompen, zonneboilers, PV-cellen). Wonen wordt zo minder een last.

Bronnen:
  1. ComponentRenovatie centraal, Martin Liebregts en Yuri van Bergen, 9 maart 2010
  2. De berekeningswijze voor bouwen, instandhouden en slopen is gebaseerd op een levensduur van 120 jaar. De berekeningen zijn een weergave van deelonderzoeken uit het promotieonderzoek van Haico van Nunen. Milieupunten zijn berekend met behulp van EcoIndicator99
  3. Ontleend aan Velux, Solar Prism duurzaam renoveren op platte daken, 7 april 2010

Succesvol energieneutraal bouwen: meer bewoner, beter bouwproces

…Samenwerking en kennisuitwisseling tussen de partijen is belangrijk bij het ontwikkelen van energieneutrale woningen en het toepassen van nieuwe technieken. Dat betekent dat ketenintegratie gedurende het hele proces moet plaatsvinden. Kennis is nu vaak verdeeld over adviseurs, leveranciers en uitvoerende bedrijven. In een goed ontwerp moet dergelijke kennis gebundeld worden, maar de gangbare aanbestedingsvorm belemmert dit teveel. Zo wordt een aannemer vaak op prijs geselecteerd. Bovendien is het voor een onderaannemer weinig aantrekkelijk om in de ontwerpfase kennis te leveren, zonder de zekerheid bij het project betrokken te blijven. Maar ook bij bouwteamconstructies blijft de samenwerking beperkt. Wel wordt inmiddels voorzichtig geëxperimenteerd met projectoverschrijdende samenwerking, waarbij investeringen over meerdere projecten kunnen worden afgeschreven.

Een voorbeeld van hoe ketenintegratie een kans krijgt is componentrenovatie, waarbij bijvoorbeeld een dakdekker en een installateur bij dakvernieuwing samen een nieuw dak aanbieden compleet met zonnecollectoren en PV-cellen en de benodigde installatie op zolder. De kwaliteit van het geheel en de aansluiting op de bestaande situatie wordt door een van de betrokken partijen gewaarborgd.

Voor lezen van de factsheets klik hier en voor de onderzoeksresultaten hier. De volledige studie ‘Schatgraven in de bestaande bouw’ kunt u downloaden op www.agentschapnl.nl.

Solar Prism duurzaam renoveren op platte en flauw hellende daken

Gebouwen verbruiken wereldwijd ongeveer 40% van alle opgewekte energie. Om de uitstoot van CO2 wereldwijd te reduceren, is het belangrijk het totale energiegebruik van de bestaande gebouwvoorraad terug te dringen. Om deze uitdaging aan te gaan zonder in te leveren op onze comfortabele levensstijl, is een nieuw modulair renovatieconcept ontwikkeld. Met de Solar Prism kunnen bestaande gebouwen met een plat of flauw hellend dak op een duurzame manier worden gerenoveerd. Solar Prism is het resultaat van gezamenlijke duurzame inspanningen van een aantal marktpartijen, waaronder VELUX, die verschillende technologieën zoals VELUX dakramen, het VELUX Solar systeem, PV cellen, een warmte terugwininstallatie en een warmtepomp combineert. Tijdens Building Holland wordt het concept voor het eerst in Nederland gepresenteerd, waarbij geïnteresseerde marktpartijen zich voor een pilot project aan kunnen melden.

Verder lezen

de oplossing voor duurzaam renoveren?

….Eigenlijk zijn we op zoek met elkaar naar duurzaamheidcriteria, die een leidraad bij het dagelijks handelen kunnen zijn. ‘Cradle to Cradle’ is wat dat betreft te algemeen en misschien ook wel te vaag. Misschien is de slogan ‘verspillen is zinloos’ een even hanteerbaar begrip en zo oud als de mensheid bestaat….

voor het lezen van het hele artikel klik hier

Nieuwe vormen van renovatie en onderhoud… (2)

Tijdens de vakbeurs Renovatie & Onderhoud, onderdeel van de Bouwbeurs Zuid die van 16 tot en met 18 maart wordt gehouden in de Brabanthallen in Den Bosch, staat componentrenovatie centraal.

In de renovatie maakt de traditionele aanpak plaats voor projectoverschrijdende aanpak. In vaste samenwerkings-verbanden wordt componentrenovatie aangeboden als middel om op een betaalbare manier te voldoen aan de steeds individuelere vraag van de klant. Componentrenovatie vormt het centrale thema rond de vakbeurs Renovatie & Onderhoud. Om tijdens de beurs deze visie verder te ondersteunen is er gekozen voor een studiedag waar de nieuwe vormen van renovatie en onderhoud een prominente rol spelen.

Tijdens het lezingenprogramma, dat op donderdag 18 maart wordt gehouden, gaat de aandacht uit naar dit ‘nieuwe denken’. De studiemiddag zal worden geopend door Martin Liebregts, directeur BouwhulpGroep en hoofdredacteur van het vakblad RENOVATIE. Achtereenvolgens zullen de volgende personen achter de spreekstoel plaats nemen:

  • Bas Sievers, interim directeur Wonen Heuvelsteden: Vraaggestuurd renoveren
  • Pieter Huijbregts, initiatiefnemer netwerk Conceptueel Bouwen: Componenten in zicht met CR
  • Haico van Nunen, adviseur BouwhulpGroep: Kansen voor a-b-c renovatie: Levensduurdenken

Inschrijven voor deze studiemiddag kan kosteloos. Klik hier als u donderdag 18 maart deel wilt nemen aan de discussie omtrent de ontwikkelingen van een nieuwe maatschappelijk aanbod voor de bestaande woningbouw. Bij inschrijving voor deze studiebijeenkomst ontvangt u een gratis toegangsbewijs voor de beurs.

Programma

De studiebijeenkomst ‘Nieuwe vormen van onderhoud en renovatie’ wordt gehouden in het theater in de sector Renovatie & Onderhoud.

12.45 uur – 13.00 uur    Opening van de studiedag door Martin Liebregts

13.00 uur – 13.45 uur    Vraaggestuurd renoveren, spreker Bas Sievers

13.50 uur – 14.35 uur    Componenten in zicht met CR, spreker Pieter Huijbregts

14.55 uur – 15.40 uur    Levensduurdenken, spreker Haico van Nunen

15.45 uur – 16.30 uur    Borrel

Verder lezen

het nieuwe denken…

…Kennis alleen verandert de praktijk nog niet. Men moet ook op nieuwe ideeën gebracht worden. Het denken zal om moeten. Twee belangrijke aspecten hierbij zijn het levensduurdenken (5) en het componentdenken(6). Met levensduurdenken, waarbij men beseft dat woningen zo’n honderdtwintig jaar meegaan, worden de financiële mogelijkheden verruimd doordat investeringen op langere termijn worden beschouwd. Het componentdenken geeft de mogelijkheid om aansluitend op de huidige praktijk extra kwaliteit toe te voegen.

Componenten zoals daken, gevels, installaties, douche/toilet/keuken staan centraal in de huidige aanpak. Het componentdenken houdt in dat zowel bij de vraag als bij het aanbod de componenten afzonderlijk worden beschouwd in hun mogelijkheden om extra kwaliteit voor de woning toe te voegen. Pakt men bijvoorbeeld het dak aan, dan kan men relatief eenvoudig door extra dakisolatie en het vernieuwen van de installatie op zolder twee energielabels opschuiven. Door het toevoegen van een dakkapel kan men ook nog de bruikbaarheid van de woning vergroten…

voor het lezen van het hele artikel klik hier

stap voor stap naar transformatie van de bestaande woningbouw…

Het aanbod is volgens de raad (red. Vromraad) een belangrijke sleutel in de hervorming van de woningmarkt op de korte en lange termijn. In ‘Tijd voor keuzes’ is aangegeven dat het voor het aanbod noodzakelijk is om op vier zaken in te zetten:

  • aanbodverruiming (uitbreiding voorraad in gespannen woningmarkten);
  • kwaliteit aanbod (vanwege verwachte welvaartsontwikkeling op de langere termijn, de noodzaak van duurzaamheid, de transformatie van de voorraad in ontspannen woningmarkten);
  • differentiatie (vanwege keuzemogelijkheden en verscheidenheid);
  • flexibiliteit (vanwege onzekerheden, dynamiek en verscheidenheid in vraag).

De crisis maakt dat de woningbouw in ieder geval de komende twee jaren sterk afneemt bij projectontwikkelaars en de woningcorporaties. Voor de korte termijn is er een sterke inzet nodig op aanbodflexibiliteit en differentiatie, zekerheden/garanties voor de consument en op een meer gerichte inzet van financiële middelen.

Gezien de verwachtingen voor de toekomst (verdere huishoudengroei, toenemende regionale verschillen, vergrijzing, minder grote prijsstijgingen) moet het woningbouwbeleid zoals dat in de tweede helft van de jaren negentig in de vorige eeuw en begin deze eeuw is gevoerd, danig herijkt worden. Voor de langere termijn is een fundamentele herijking van de financiering van de woningbouw wenselijk en dient er een sterker accent gelegd te worden op de transformatie van de bestaande voorraad en het ‘organisch bouwen’. Onder dit laatste verstaat de raad het kleinschaliger op meerdere locaties bouwen van woningen die direct aansluiten op de lokale vraag en ruimtelijke context.

voor het volledige adviesrapport van de Vromraad ‘Stap voor stap; naar hervorming van het woningmarktbeleid’ klik hier

Nieuwe vormen van renovatie en onderhoud…

vakbeurs renovatie & onderhoud

Tijdens de vakbeurs Renovatie & Onderhoud, onderdeel van de Bouwbeurs Zuid die van 16 tot en met 18 maart wordt gehouden in de Brabanthallen in Den Bosch, staat componentrenovatie centraal.

De traditionele aanpak maakt plaats voor projectoverschrijdende aanpak. In vaste samenwerkingsverbanden wordt componentrenovatie aangeboden als middel om op een betaalbare manier te voldoen aan de steeds individuelere vraag van de klant. Deze componentrenovatie vormt het centrale thema rond de vakbeurs Renovatie & Onderhoud. Om tijdens de beurs deze visie verder te ondersteunen is er voor gekozen voor een totaal aanbod verdeeld onder zeven componenten. Deze componenten zijn dak, gevel, casco (-vergroting), installaties (-casco), de natte ruimten (keuken, douche en toilet), plattegrond (-wijziging) en woonomgeving.

klik voor een overzicht van het volledige programma hier

er is een markt voor innovatie….. (2)

“…De belangrijkste redenen om niet over te gaan tot het isoleren van gevels zijn de relatief lange terugverdientijd en het risico op vochtproblemen….”

voor het gehele artikel vanuit de Cobouw klik hier


Innovatie is juist nu onderscheidende factor…

…. Toeleveranciers zijn een belangrijke partij bij de vernieuwing van de bouw. Veel innovaties in de keten komen bij hen vandaan. De huidige recessie zorgt er voor dat er minder ruimte komt om te innoveren. Bouwbedrijven letten sterker op de prijs waardoor nieuwe producten minder kans krijgen en ook innovatieve procesontwikkelingen in het geding komen. Daarnaast moeten toeleveranciers op korte termijn geld besparen om het hoofd boven water te houden waardoor budgetten voor innovatie onder druk staan. Bedrijven die nog wel mogelijkheden hebben om te innoveren kunnen zich daarentegen juist nu onderscheiden. De huidige markt vraagt steeds meer om duurzame, kwalitatief goede en kostenefficiënte bouw waarop toeleveranciers kunnen inspelen. Innovatie op deze gebieden kan dan juist nu mogelijkheden bieden voor bedrijven om zich te onderscheiden…..

klik hier voor de gehele publicatie van het ING Economisch Bureau